El acebo

En esta nueva entrada vamos a acercarnos a un arbusto o árbol que encaja muy bien con las fechas en las que nos encontramos, el acebo.

El acebo o Ilex aquifolium puede llegar a medir 20 metros de altura y sobrepasar los 100 años de vida. Es conocido por formar parte de la tradición decorativa navideña y confundido en numerosas ocasiones con el muérdago.

Es un árbol de hoja perenne y porte piramidal, con una copa densa y muchas ramas desde la base. Sus hojas tienen un borde marcadamente espinoso en los ejemplares jóvenes que va quedando unicamente en la parte baja de la copa cuando éstos son adultos, como medida de adaptación al medio y como protección ante los herbívoros. 

En la foto, detalle de la forma de las hojas en un mismo ejemplar de acebo, las primeras completamente lisas y las segundas muy espinosas.

Los ejemplares femeninos producen un fruto de pequeño tamaño, en un primer momento verde y cuando está maduro de un rojo brillante, donde se encuentran las semillas y que permanecen durante todo el invierno en el árbol, siendo un sustento alimenticio muy importante para la fauna de la zona que en esa época pueden llegar a basar su dieta en estos frutos (pequeñas aves, zorros, martas, etc). 

Como curiosidad, en Galicia, una antigua tradición lo simboliza como protector de brujas y encantamientos. Asimismo, los frutos tienen propiedades purgantes y vomitivas.

Habita en bosques y lugares sombríos de montaña de entre 300 y 2000 metros, con abundantes precipitaciones y humedad. Es una especie que soporta muy bien la sombra de otros árboles, por lo que convive en el sotobosque de algunas especies, como robles, pinos o hayas.

En ocasiones al acebo se le confunde con el muérdago, aunque distan mucho de parecerse, ya que esta última es una planta parásita cuyos tallos trepan por los troncos y ramas de sus árboles huéspedes además de que sus frutos son blanquecinos y translúcidos.

El acebo era una especie protegida que ha llegado a estar en peligro de extinción en muchos sitios debido a su recolección para usos medicinales, ornamentales y para el aprovechamiento de la madera en ebanistería. Recientemente y después de 33 años de protección, la Xunta de Galicia ha decidido derogar ese nivel de protección sin apoyarse en ningún tipo de argumento o de informe científico sobre el estado de conservación de esta especie y las consecuencias que su desprotección tendrá para otras especies protegidas.

Espero que después de este pequeño post conozcamos un poco mejor este maravilloso arbusto y que entre todos ayudemos en su conservación, ¡nos vemos en la siguiente entrada!

Bibliografía:

Domínguez Lerena, S., Martínez Rodríguez, E., (2003), Os segredos das arbores. Santiago, España, Consellería de Medio Ambiente.

Webgrafía:

www.sghn.org

www.arbolesdegalicia.blogspot.com.es

Serra da Groba

A serra da Groba é un macizo formado por granito de alrededor de 50 km cadrados, está situada na provincia de Pontevedra, cunha orientación Norte-Sur que vai paralela a costa, dende Baiona ata a Guarda, caendo abruptamente sobre o mar e ofrencéndonos unhas impresionantes vistas do océano Atlántico e boa parte do sur da provincia.

Vistas dende o alto da Groba, onde se pode apreciar de esquerda a dereita as Illas Cíes, Baiona, Nigrán, Panxón e o fondo a Ría de Vigo e parte da Península do Morrazo.

A Groba está surcada por moitos regos que forman vales moi abruptos. A Serra é coma unha meseta na que sobresaen diferentes altos separados por zonas chairas e pequenos vales, os puntos máis altos superan os 600 metros de altitude. Os ríos e regatos que nacen na serra son agrestes e forman vales con moito desnivel, producíndose de xeito natural fervenzas e pozas, algunhas delas moi coñecidas, coma as de Mougás.

Na foto podemos ver as pozas de Mougás, un entorno moi coñecido polas xentes do lugar.

A parte alta da serra é bastante chaira, estas zonas foron dende fai milleiros de anos zonas de pasto para os antiguos poboadores, e de feito, a paisaxe despexada da Groba é produto deste uso, as fragas (bosques caducifolios) desapareceron para dar paso a zonas de pastoreo e matogueira.

Se falamos da serra da Groba, non podiamos pasar por alto un dos seus elementos protagonistas, o Garrano. Éste é o cabalo salvaxe galego, aínda que segundo algúns estudos podería deixar de considerarse cabalo como tal e pasar a formar unha nova categoría de Equus, xa que se diferenciou bastante do cabalo doméstico debido os miles de anos de adaptación as duras condicións da serra.

O valor natural destas poboacións galegas de garranos é moi pouco coñecido e moi infravalorado, son os últimos representantes dos grandes herbívoros que compoñían a fauna europea e en moitas partes de Galicia so os garranos e as vacas as que fan a función ecolóxica dos grandes hervívoros, mantendo ecosistemas e especies que xurdiron pola interacción entre a vexetación e os devanditos animais.

O cabalo de monte galego é pequeno, resistente e pouco esixente no tocante a súa alimentación e coidados, a maioría da poboación vive todo o ano no monte ceibe, sen apenas intervención humana exceptuando o día da rapa das bestas, na que se desparasitan e se marcan os poldros do ano.

Posta de sol dende un dos altos da serra, no que se pode contemplar o Océano Atlántico.

Na Serra da Groba nacen multitude de regos que teñen unha vida curta pola proximidade ó mar, formando no seu primeiro tramo brañas e turbeiras (humedais cheos de materia vexetal en descomposición) e máis adiante abrutptos vales con saltos e numerosas pozas, que serven de refuxio a numerosas especies tanto de flora coma de fauna.

Un dos múltiples regos que percorren a paisaxe e enchen o lugar de vida o seu paso.

A continuación deixo algúns exemplares dos diversos anfibios que nas miñas múltiples saídas pola serra fun achando, algúns comúns, coma a ra patilonga, e outros máis difíciles de atopar, coma o sapo de esporóns.

Exemplar adulto de Salamandra salamandra atopado no alto da Groba.

Ra patilonga (Rana iberica) nun dos múltiples vales que percorren a serra.

Exemplar adulto de ra das veigas (Discoglossus galganoi).

Exemplar adulto de sapo de esporóns (Pelobates cultripes) afotado na Groba, a especie de anfibio máis escasa de Galicia, considerada en perigo de extinción.

No tocante a súa flora, a Groba ten grandes extensións de zonas de pasto, onde predominan os toxos, xestas e brezos, que son moldeados polos grandes herbívoros da zona (garranos e vacas como xa comentamos con anterioridade), xa que se alimentan deles.

Por outra banda, temos que falas da masa forestal da serra, formada por pequenas fragas illadas que sobreviviron as talas e os lumes, formadas fundamentalmente por carballos e salgueiros e reforestacións de eucaliptais e piñeirais para a producción de madeira.

Bosque de piñeiro de Monterrey (Pinus radiata).

Agardo que despois deste pequeno resumo coñezamos un pouco mellor este recuncho de Galicia e que entre todos axudemos na súa conservación.

Vémonos na seguinte entrada!

Bibliografía:

Varios autores, (2006). As montañas de Galiza. Ed. A nosa terra.

Webgrafía:

www.medioruralemar.xunta.es

A barbantesa

Hoxe ímonos achegar o mundo da barbantesa, tentando coñecer un pouco mellor o seu comportamento e algunhas das súas características máis rechamantes.

O seu nome en castelán (mantis religiosa) é debido as súas grandes patas dianteiras, que están dobradas e xuntas dunha forma que recorda a posición de oración.

Este insecto é un fantástico cazado que conta con múltiples armas para atrapas as súas presas deixándoas con moi poucas opcións de sobrevivir. A súa cabeza é triangular e ten unha gran movilidade, ademáis de contar con dous grandes ollos compostos e tres simples entre eles, o que lle da unha gran visión da súa contorna e das posibles presas. Son quen de acechar inmóviles ata que unha presa se poña o suficientemente preto, entón extende as súas patas dianteiras para atrapar á vítima e deixala inmovilizada grazas as púas coas que conta mentres se alimenta das partes máis tenras, unha auténtica cazadora!

As barbantesas adoitan ser de cor verde a marrón escuro, dependendo da coloración do lugar onde realizan a súa última muda antes de chegar a adultas, sendo ésta unha gran medida de adaptación á contorna.

Son insectos coñecidos por comerse tamén aos da súa propia especie, e é que no momento da cópula o macho asume un elevado risco xa que as femias desta especie adoitan papalos xusto o rematar o acto e mesmo durante a cópula, é como para pensalo dúas veces antes de ter unha cita cunha barbantesa!

Nesta fotografía tomada en outubro do 2016 na Serra do Suído (Pontevedra) podemos observar unha femia arrastrando a un macho decapitado cara unha zona máis segura para poder seguir alimentándose con maior tranquilidade.

Por último quería amosarvos en detalle a súa cabeza nesta fotografía tomada nos Ancares (Lugo), na que se pode apreciar por un lado a forma triangula da súa cabeza así coma as potentes mandíbulas e por outro os dous grandes ollos compostos e os tres simples que se atopan entre as antenas.

Agardo que despois deste pequeno resumo coñezamos un pouco mellor a este marabilloso insecto e que entre todos axudemos a súa conservación.

Vémonos no monte!